ŞİRVAN İLÇESİ
Tarihi Gelişimi:
İ.S. 77’de Roma Etkinliğine giren Şirvan, 395’ten sonra Bizans, 572’de Sasani Devleti sınırları içinde yer aldı. 700’lerde Arapların eline geçti. Yöre 1100’lerde Artuklu, 1243’te Moğol egemenliğine girdikten sonra 1514’te
Osmanlı topraklarına katıldı.
İlçe Cumhuriyet’ten önce İmparatorluk idaresinde Siirt Sancağı’na bağlı en eski yerleşim birimlerinden biridir. 1871 tarihli Diyarbekir Salnamesi’nde Siirt Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Şirvan Kazası’da sayılmaktadır.
Daha önceleri Küfre Beyliği, Şirvan’da uzun süre egemenliğini sürdürmüştür. Şirvan’da “Küfre” diye anılan mahallenin adı o zamandan kalmıştır. 1871 yılın da Şirvan, Siirt vilayet olmadan önce Bitlis İli’ne bağlı bir bucaktı.
Coğrafi Konumu:
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Siirt sınırları içerisinde yer alan Şirvan, İl’in hemen kuzeyindedir. İlçe’nin doğusunda Pervari İlçesi, batısında Baykan İlçesi, kuzeyinde Bitlis İli, doğusunda Hizan İlçesi, güneyinde Siirt İli vardır. 1.034 Km2 yüzölçümü olup, 55 köyü vardır. Şirvan engebeli arazisi fazla olan ilçelerden biridir.
Şirvan’ın başlıca dağları; kuzeyinde Hasteri Dağı, kuzeydoğusunda Bardak Dağı, Şişer Tepesi ve Bacavan Dağı, güneyinde Kaş Dağı bulunmaktadır. İlçe’nin iklimi kara iklimidir. Kışları soğuk olup, yazları sıcaktır. Sonbahar ve kış mevsimleri yağışlı geçmektedir.
İdari Durumu:
Şirvan İlçesi Köyleri’nin hiçbirinde belediye teşkilatı yoktur. İlçe Merkezi’nde 5 mahalle bulunmaktadır. İlçe Merkezi’nin nüfusu 5.459, köylerinin nüfusu 20.679 ve toplam nüfus ise 26.138’dir.
Sosyal Durumu:
İlçe’de evler genelde taş ve çamurdan yapılmıştır. Son zamanlarda ilçe dışına doğru yönelen yeni yapılanmalarda betonarme binalar göze çarpmaktadır. Kırsal kesimde diğer ilçelerde olduğu gibi taştan, düz damlı, genelde oda bölmeleri olmayan, hayvanların yaşadığı bölüm üzerine inşa edilmiş binalar vardır. Sıhhi değillerdir. Sosyal yaşantı oldukça durgundur. Her hangi bir eğlence yeri bulunmamaktadır. Sosyal tesis yoktur. Yaz aylarında ilçe yakınlarına gidilmek suretiyle piknik yapma imkanı sınırlı da olsa vardır. Kamu kesiminde çalışanların dışındakiler genelde işsizdir. İlçe’de kapalı spor salonu inşa edilmekte olup, sosyal faaliyetlerin daha iyi yapılanmasına imkan sağlayacaktır.
Ekonomik Durumu:
İlçe’nin geçiminde ve halkın kalkınmasında hakim unsur hayvancılıktır. Bunun yanında ceviz, fıstık, nar ve çeltik zirai üretimin başta gelen ürünleridir. Ekonomik hayat 1965 yılından itibaren devamlı bir gelişine içerisindedir. 100 Ha. kadar ekimi yapılmakta olan çeltik üretimi başta gelen geçim kaynağı olup, bunun yanında hayvancılık ile İlçe Merkezi’nde bulunan tuz ocakları da ilçe için önemli gelir kaynaklarıdır. Bunlar halen ilkel metotlar ile yapılmaktadır. Bu işler ile uğraşan işçilerin ekonomik durumları diğer kesimlere göre daha iyi sayılmaktadır.
Maden Köyü’nde bulunan bakır madenleri işletmeye hazır beklemektedir. Madenin görünür rezervi 27.000.000 Ton’dur. Halk’ın diğer geçim kaynağı olan hayvancılık geçen yıllara oranla çok düşmüştür. 3.618 büyük baş hayvan, 17.600 koyun, 23.000 kıl keçisi, 2.000 adet tiftik keçisi mevcuttur. Son zamanlarda
kaymakamlıkça halka dağıtılan arı kovanları ile arıcılık yöre halkı için bir geçim kaynağı olmuştur. Seracılık ve alabalık tesisleri yeni yeni kurulmakta olup, halkı üretkenliğe teşvik etmekte ve yeni geçim kaynağı olarak görülmektedir.
Eğitim ve Kültür Durumu:
İlçe genelinde ilköğretim okulu sayısı 42, lise sayısı 1’dir. İlçe Merkezi’nde 500 öğrenci kapasiteli Yatılı İlköğretim Bölge Okulu hizmet vermektedir. Bu okulda okulu olmayan köyler ile altıncı sınıfa devam edecek köy ilköğ makamlıkça halka dağıtılan arı kovanları ile arıcılık yöre halkı için bir geçim kaynağı olmuştur. Seracılık ve alabalık tesisleri yeni yeni kurulmakta olup, halkı üretkenliğe teşvik etmekte ve yeni geçim kaynağı olarak görülmektedir.
Eğitim ve Kültür Durumu:
İlçe genelinde ilköğretim okulu sayısı 42, lise sayısı 1 ‘dir. İlçe Merkezi’nde 500 öğrenci kapasiteli Yatılı İlköğretim Bölge Okulu hizmet vermektedir. Bu okulda okulu olmayan köyler ile altıncı sınıfa devam edecek köy ilköğretim okullarındaki öğrencilere hizmet vermeyi amaçlamaktadır. İlçe genelinde 88 öğretmen ve 3.912 öğrenci vardır. Bu öğrencilerin 1.329’u kız, 2.583’ü erkek öğrencidir.
İlçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü’nde geçen öğretim yılında 75 okuma-yazma kursu, 40 anasınıfı kursu, 13 meslek kursu, 4 sosyal kültürel kurs olmak üzere toplam 132 kurs açılmıştır. Okuma-yazma kurslarına 1.300, anasınıfı kurslarına 600 kişi devam etmiştir.
İlçe Merkezi’nde 3 halıcılık kursu devam etmektedir. Bu kurslarda 45 genç kızımızın istihdamı sağlanmıştır. Kilimcilik kursları İncekaya, Tatlıpayam, Taşkaya, Pirinçli, Yolbaşı, Ormanbağı ve Karaca Köyleri’nde açılmıştır. Bu kurslarda Jirkan tipi kilimler üretilmektedir.
Yine İlçe Merkezi’nde 1 makine nakısı kursu, 1 el sanatları kursu, 1 trikotaj kursu açılmıştır. Bu kurslara genellikle genç kızlarımız devam etmekte, el becerilerini geliştirmekte ve çeyizlerini hazırlamaktadırlar.
Çağımızın bir gereği olan bilgisayar kullanımı Halk Eğitim Merkezi’nde açılan 2 bilgisayar kursu ile İlçe’deki gençlere ve memurlara bu beceri kazandırılmıştır. Yine İlçe’de gençlere yönelik 2 saz kursu açılmış ve 30 kişi bu kurslara devam etmiştir.
Nüfus Durumu:
1997 genel nüfus sayımına göre İlçe Merkezi’nin nüfusu 6.270, köylerin nüfusu 14.408, toplam nüfus ise 20.678’dir.
Ulaşım Durumu:
İl Merkezi’ne 26 Km. uzaklıktadır. Yolu olmayan köy bulunmamasına rağmen, köy yollarının yapı itibariyle yetersiz oluşu nedeniyle özellikle yağışlı havalarda ve kışın ulaşım açısından oldukça sıkıntılar çekilmektedir. Telefonu ve elektriği bulunmayan köy yoktur.