4.8.2. BANKACILIK
Siirt ilinde 1997 sonu itibariyle 6 ayrı banka toplam 12 şubede faaliyet göstermektedir. Mevcut şubelerin 6 tanesi merkez ilçede bulunmakta olup, il genelinde en fazla şube Ziraat Bankası'na (6 adet) aittir.
1990 yılında 34 Milyar TL. düzeyinde olan Siirt ili toplam banka mevduatı, 1990-1997 döneminde 101 kat artarak 1997 yılı itibariyle 3.496 Milyar TL. düzeyine ulaşmıştır. 1995-1997 yıllarında Siirt ili mevduatının gelişimi. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye toplam mevduatı ile karşılaştırmalı olarak Tablo 38'de verilmiştir.
TABLO 38 : İLİN TOPLAM BANKA MEVDUATININ DAĞILIMI (Milyar TL)
|
MEVDUAT TURU |
1995 |
1996 |
1997 |
|
Tasarruf Mevduatı |
212 |
396 |
857 |
|
Mevduat Sertifikası |
0 |
0 |
0 |
|
Resmi Kuruluşlar |
55 |
249 |
469 |
|
Ticari Kuruluşlar |
98 |
210 |
800 |
|
Bankalar Mevduatı |
0 |
0 |
49 |
|
Döviz Tevdiatı |
200 |
500 |
1.073 |
|
Diğer Mevduat |
45 |
123 |
248 |
|
TOPLAM (SİİRT) (l) |
610 |
1.478 |
3.496 |
|
G.D.ANADOLU BÖLGESÎ(2) |
38.263 |
78.327 |
156.322 |
|
TÜRKİYE (3) |
2.664.936 |
6.145.516 |
12.545.561 |
|
(l)/(2) (%) |
1.59 |
1.88 |
2.33 |
|
(l)/(3) (%) |
0.02 |
0.02 |
0.03 |
|
(2)/(3) (%) |
1.44 |
1.27 |
1.20 |
KAYNAK : Türkiye Bankala
r Birliği, Bankalarımız, 1995,1996,1997Tablodan da görüldüğü gibi 1997 yılında Siirt ili toplam mevduatı 3.496 Milyar TL. olup, Güneydoğu Anadolu Bölgesi mevduatının (156.322 Milyar TL.) %2.33'ünü, toplam Türkiye mevduatının (12.545.561 Milyar TL.) ise ancak yüzde 0.03'ünü oluşturmaktadır.
Siirt ili kişi başına banka mevduatının Bölge ve Türkiye ile karşılaştırması Tablo 39'da verilmiştir.
KAYNAK : Türkiye Bankalar Birliği, Bankalarınız, 1997 Not(*): Yıl ortası nüfus tahminleridir.
1997 yılı itibariyle ilde 13.207.405 TL. olarak gerçekleşen kişi basma düşen banka mevduatı. Güneydoğu Anadolu Bölgesi kişi basma mevduatınm (22.572.176 TL.) yaklaşık 7 milyon T.L. altında olup, özellikle de Türkiye kişi basma mevduatınm (200.376.314 TL.) ancak yaklaşık 15'te biri kadardır.
Tablo 40'tan da görüldüğü gibi kişi basma düşen banka mevduatı açısmdan Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri ile karşılaştınîdığmda, Siirt ili kişi basma mevduatınm, Gaziantep (48.068.980 TL.), Diyarbakır (21.267.637 T.L.), Adıyaman (19.406.414 T.L.) ve Kilis'ten (18.079.938 T.L.) sonra beşinci büyüklükte olduğu görülmektedir. Türkiye'nin gelişmiş iller
i itibariyle bakıldığmda 1997 yılmda bu rakam Ankara için 578.253.122 TL., istanbul için 514.383.866 TL. ve îzmir için 218.486.108 TL.'dir.Banka kredileri açısmdan Siirt ilinin mevcut durumu incelendiğinde; 1990 yılmda 22 Milyar TL. olan kullanılan banka kredilerinin, 1990-1997 döneminde 436 kat artarak 983 Milyar TL.'na yükseldiği görülmektedir. 1996 yılmdan 1997 yılma banka kredileri %97 oranmda artmıştır. Bu durumda, 1996 yılmda %39 paya sahip olan tarım kredileri ile % 16 paya sahip ihtisas dışı kredil
erin artmasınm etkisi büyüktür. 1995-1997 döneminde Siirt ilikredi dağılımının, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye geneli ile karşılaştınîması Tablo 40'da verilmiştir.
TABLO 40 : İLİN TOPLAM BANKA KREDILERÎNIN DAĞILIMI
(Milyar TL)|
KREDİ TÜRÜ |
1995 |
1996 |
1997 |
|
İHTİSAS KREDİLERİ |
211 |
422 |
698 |
|
-Tarım |
110 |
195 |
333 |
|
- Gayri Menkul |
7 |
8 |
12 |
|
- Mesleki |
95 |
60 |
138 |
|
- Diğer |
0 |
159 |
215 |
|
ÎHTÎSAS DIŞI KREDÎLER |
40 |
78 |
285 |
|
TOPLAM (SIIRT)(1) |
252 |
500 |
983 |
|
D.ANADOLU BOLG. (2) |
20.800 |
47.019 |
126.284 |
|
TÜRKİYE (3) |
1.743.685 |
3.860.068 |
8.811.893 |
|
(l)/(2) (%) |
1.21 |
1.06 |
0.78 |
|
(l)/(3) (%) |
0.02 |
0.01 |
0.01 |
|
(2)/(3) (%) |
1.19 |
1.22 |
1.43 |
KAYNAK : Bankalar Birliği, Bankalarımız, 1995,1996,1997
Tablodan da görüldüğü gibi, 1997 yılında Siirt ilinde kullandırılan 983 Milyar TL.'lık toplam banka kredisinin; %71'i (698 Milyar TL.) ihtisas kredileri ve %29'u da (285 Milyar TL.) ihtisas dışı kredilerden oluşmaktadır, îhtisas kredilerinin de %48'i (333 Milyar TL.) tarım kredilerinden oluşmuştur.
1997 yılı itibariyle ilde kullandırılan toplam banka kredileri. Güneydoğu Anadolu Bölgesi kredilerinin %0.78'i, Türkiye toplam banka kredilerinin ise ancak % 0.01 gibi çok küçük bir kısmım oluşturmaktadır.
1997 yılı itibariyle, Siirt'te 3.713.638 TL. olarak gerçekleşen kişi basma düşen banka kredileri miktarı. Güneydoğu Anadolu Bölgesi kişi basma düşen banka kredilerinden (18.962.658 TL.) ve Türkiye kişi basma düşen banka kredilerinden (134.944.763 TL.) çok düşüktür. Siirt ili kişi basma düşen kredi miktannın Gün
eydoğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye ile karşılaştırması Tablo 41'de verilmiştir.TABLO 41 : SttRT tLÎ TOPLAM BANKA KREDÎLERÎNİN TÜRKİYE VE BÖLGE ÎLLERÎ ÎLE KARŞİLAŞTİRİLMASİ (1997)
|
ÎLLER |
TOPLAM BANKA KREDİLERİ (Milyar T L) |
KİŞİ BAŞİNA DÜŞEN BANKA KREDİLERİ (TL) |
NÜFUS (1997) (*) |
|
Adıyaman |
7.312 |
11.273.512 |
648.600 |
|
Diyarbakır |
13.722 |
10.136.662 |
1.353.700 |
|
Gaziantep |
80.662 |
56.660.579 |
1.423.600 |
|
Mardin |
5.282 |
7.965.616 |
663.100 |
|
Siirt |
983 |
3.713.638 |
264.700 |
|
Şanlıurfa |
14.411 |
10.566.024 |
1.363.900 |
|
Batman |
1.553 |
3.500.760 |
443.618 |
|
Sımak |
641 |
1.884.740 |
340.100 |
|
Kilis |
1.718 |
10.853.017 |
158.297 |
|
G.D.A. BÖLGESİ |
126.284 |
18.962.658 |
6.659.615 |
|
TÜRKİYE |
8.811.893 |
140.742.811 |
62.610.000 |
KAYNAK : Tü
rkiye Bankalar Birliği, Bankalarımız, 1997 Not(*): Yıl ortası nüfus tahminleridir.Siirt ili gerek toplam ve gerekse kişi basma düşen banka kredileri açısından Güneydoğu Anadolu Bölgesi illeri arasında Sımak (1.884.740 T.L.) ve Batman'dan (3.500.760 T.L.) sonra en kötü durumdaki ildir. Türkiye'nin gelişmiş illeri itibariyle bakıldığmda 1997 yılı itibariyle kişi basma düşen banka kredisi miktarı Ankara için 550.771.210 TL., istanbul için 326.260.913 TL. ve îzmir için 161.824.497 TL.'dir.
Siirt ili banka mevduatı ve kullandırılan banka kredisi ilişkisi incelendiğinde; ilde ticari bankaların açtıkları kredilerin, toplam mevduata oranı 1990 yılmda %65 iken 1995 yılında %41, 1996 yılında %34 ve 1997 yılında %28 olarak gerçekleşmiştir. Kredi/Mevduat oranı açısından Siirt ili ile bölge illeri karşılaştınîdığında; Siirt'in kredi/mevduat oranınm Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin kredi/mevduat oranlanndan genellikle düşük olduğu görülmektedir. Türkiye açısından kredi/mevduat oranı incelendiğinde; 1995 yılında %65 ve 1996 yılında %63 ve 1997 yılında %70 seviyesinde gerçekleştiği dikkati çekmektedir.
Siirt ili Kredi/Mevduat oranının Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Türkiye geneli ile karşılaştırması Tablo 42'de verilmiştir.
TABLO 42 : KREDİ/MEVDUAT ORANI AÇİSİNDAN İLİN BÖLGE ÎLLERÎ ÎLE KARŞİLAŞTİRİLMASİ (%)
|
İLLER |
1995 |
1996 |
1997 |
|
Adıyaman |
53.5 |
49.7 |
58.1 |
|
Diyarbakır |
27.5 |
41.8 |
47.7 |
|
Gaziantep |
62.9 |
68.7 |
117.8 |
|
Mardin |
39.7 |
56.4 |
70.0 |
|
Siirt |
41.3 |
33.8 |
28.1 |
|
Şanlıurfa |
83.8 |
80.2 |
82.7 |
|
Batman |
42.8 |
43.4 |
28.7 |
|
Sımak |
8.6 |
11.9 |
17.0 |
|
Kilis |
77.3 |
71.8 |
60.0 |
|
G.D. ANADOLU BÖLGESİ |
54.4 |
60.0 |
84.0 |
|
TÜRKİYE |
65.0 |
63.0 |
70.0 |
KAYNAK : Türkiye Bankalar Birliği, Bankalarımız 1995,1996,1997
Gelişmiş bazı illerin kredi/mevduat oranma bakıldığında ise, kredi/mevduat oranın Ankara için %95, istanbul için %63 ve îzmir için %74 olduğu görülmektedir.